Tulipan (Tulipa) Rodzaj Tulipa obejmuje ponad 100 gatunków roślin cebulowych z rodziny liliowatych (Liliaceae), występujących w stanie dzikim przede wszystkim w Azji, a poza nią w południowej Europie i północnej Afryce. Zastosowanie tulipanów w ogrodzie Tulipany w ogrodzie przydomowym najlepiej zaprezentują się na rabatach mieszanych, posadzone w grupach po kilkanaście cebul w towarzystwie innych roślin, kwitnących wiosną np. narcyzów, hiacyntów, szafirków, niezapominajek, żagwinu, smagliczki skalnej, pierwiosnków, zawilców greckich, brunnery wielkolistnej, sasanek, stokrotek i fiołków trójbarwnych. Warto posadzić je w taki sposób, aby po przekwitnięciu zostały zasłonięte przez inne rośliny. Tulipany niskie można posadzić na skraju rabaty, na skalniakach, a także w donicach na tarasie. Poza tym wykorzystuje się je na kwiat cięty jako główny składnik wiosennych bukietów. Wybrane gatunki i odmiany tulipanów W sprzedaży dominują bardzo zróżnicowane mieszańce, a także odmiany, powstałe w wyniku mutacji. Odmiany tulipanów zróżnicowane są ze względu na wysokość (od około 10-15 do około 75 cm), termin kwitnienia (wczesne, średnio wczesne, późne), budowę i kształt kwiatów (pojedyncze, pełne, kubkowate, miseczkowate, wydłużone, gwiazdkowate, postrzępione, kędzierzawe), barwę (jednokolorowe, dwukolorowe, wielobarwne), a nawet liczbę kwiatów na pędzie kwiatostanowym. Pamiętajmy także o formach botanicznych które, mimo że są niższe, mają mniejsze kwiaty, to jednak są bardziej wytrzymałe i doskonale sobie radzą w ogrodzie, bez konieczności częstego wykopywania cebul. Należą do nich tulipan Kaufmanna (Tulipa kaufmanniana), tulipan późny (T. tarda) oraz tulipan niski (T. pulchella), które doskonale odnajdują się w ogrodach skalnych oraz naturalizowanych rabatach. Do tej pory uzyskano tysiące odmian tulipanów i aby nie zagubić się w tym bogactwie, zostały one pogrupowane na 15 grup, które uwzględniają: tulipany pojedyncze wczesne: ‘Apricot Beauty’ [1 zdjęcie poniżej], ‘Striped Bellona’, ‘Flair’ [2]; tulipany pełne wczesne: ‘Monte Carlo’, ‘Carlton’, ‘Electra’; mieszańce Darwina: ‘Apeldoorn’ [3], ‘Golden Apeldoorn’, ‘Apeldoorn Elite’; tulipany Triumph: ‘Paul Richter’, ‘Garden Party’, ‘White Virgin’; tulipany liliokształtne: ‘Marilyn’ [4], ‘Aladdin’ [5], ‘Ballade’; tulipany Crispa: ‘Hamilton’, ‘Fringed Beauty’, ‘Belle Flower’; tulipany papuzie: ‘Fantasy’ [6], ‘Estella Rijnveld’, ‘Flaming Parrot’ [7]; tulipany Viridiflora: ‘Spring Green’, ‘Formosa’ [8], ‘China Town’; tulipany Rembrandta: ‘Sorbet’ [9], ‘Union Jack’, ‘Zurel’ [10]; tulipany pojedyncze późne: ‘Queen of Night’ [11], ‘Sweet Harmony’, ‘Esther’ [12]; tulipany pełne późne: ‘Angelique’ [13], ‘Bonanza’, ‘Mount Tacoma’; tulipany Kaufmanna: ‘Johann Strauss’ [14], ‘Corona’, ‘Chopin’, tulipany Fostera: ‘White Emperor’ [15], ‘Golden Emperor’, ‘Orange Emperor’; tulipany Greiga: ‘Zampa’, ‘Oratorio’ [16], ‘Cape Cod’; tulipany botaniczne: Tulipa turkestanica, T. pulchella, T. tarda. Tulipany Triumph wiosennymi kwiatami cebulowymi roku 2021! Galeria Uprawa tulipanów w ogrodzie Uprawa tulipanów nie należy do kłopotliwych, jeżeli tylko zapewnimy im odpowiednie stanowisko, podłoże i pielęgnację. W pielęgnacji tulipanów najważniejsze jest utrzymanie podłoża w należytej kulturze, a więc wskazane jest delikatne spulchnianie i usuwanie chwastów, podlewanie w razie potrzeby, nawożenie oraz usuwanie przekwitniętych kwiatów, czyli ogławianie. Kwiaty usuwa się łącznie z torebkami nasiennymi. Bardzo istotne jest także wykopywanie cebul w momencie, gdy część nadziemna rośliny jest już w fazie zasychania, a łuska ochronna na cebuli staje się lekko brązowa. Jeżeli cebule nie będą wykopywane, to liście tulipanów usuwa się dopiero, jak w pełni zaschną. Tulipany w uprawie amatorskiej wykopuje się zazwyczaj raz na trzy lata, ale w niesprzyjających warunkach, lepiej wykopywać je co roku. Wymagania tulipanów STANOWISKO Tulipany to rośliny preferujące słoneczne, ciepłe i zaciszne stanowisko, na którym dobrze rosną, a wyższe odmiany nie są narażone na uszkodzenia, zwłaszcza odmiany o dużych i ciężkich kwiatach, jak np. tulipany papuzie. PODŁOŻE W uprawie tulipanów podłoże powinno być przede wszystkim przepuszczalne, dobrze spulchnione, żyzne, umiarkowanie wilgotne i próchnicze. Odczyn podłoża od obojętnego do zasadowego. Podłoże zbyt ciężkie należy rozluźnić, uzupełniając je piaskiem, a także kompostem. W okresie spoczynku tulipany preferują suchsze podłoże. SADZENIE Tulipany sadzi się w drugiej połowie września i październiku, dając cebulom czas na dobre ukorzenienie się przed nadejściem zimy. Cebule sadzimy na odpowiednio przygotowanym podłożu, a więc spulchnionym, odchwaszczonym, uzupełnionym kompostem. Głębokość sadzenia cebul wynosi około 10- 15 cm przy zachowaniu podobnych odstępów między cebulami. Na glebach lekkich cebule sadzi się głębiej, a na cięższych trochę płycej. Cebule muszą być w pełni zdrowe, dobrej jakości, bez żadnych uszkodzeń, dodatkowo zaprawione środkiem grzybobójczym. Cebule warto sadzić w metalowych koszyczkach. Chronią one przed gryzoniami, a także ułatwiają wykopywanie cebul. Pielęgnacja tulipanów PODLEWANIE Zazwyczaj tulipany nie wymagają podlewania. Oczywiście w okresie suszy, kiedy opady atmosferyczne są niewystarczające, tulipany należy podlewać, szczególnie wiosną. Jeżeli jesień jest sucha, świeżo posadzone cebule także warto podlać, aby zdążyły dobrze się ukorzenić przed nadejściem zimy. NAWOŻENIE Tulipany najlepiej uprawiać w podłożu uzupełnionym kompostem, który nie tylko poprawi strukturę gleby, ale także wzbogaci glebę w składniki pokarmowe. Wczesną wiosną można dodatkowo zastosować nawóz wieloskładnikowy- pierwszą dawkę w momencie, gdy pojawią się liście, a drugą w fazie pąka. ZABEZPIECZANIE PRZED MROZEM Tulipany należą do roślin mrozoodpornych, ale nawet one w mroźne i bezśnieżne zimy mogą przemarzać. Najlepiej radzą sobie w dość łagodne i przede wszystkim śnieżne zimy, wówczas nie są tak narażone na duże wahania temperatury. W mroźne i bezśnieżne zimy warto je okryć np. gałązkami świerkowymi. Okrywamy je dopiero po wystąpieniu pierwszych przymrozków. Taka dodatkowa ochrona przyda się także wczesną wiosną, kiedy to rozpoczynające wegetację tulipany szczególnie narażone są na większe przymrozki, które mogą uszkodzić liście i pąki kwiatowe. CHOROBY I SZKODNIKI Tulipany mogą zostać porażone przede wszystkim przez choroby o podłożu grzybowym (szara pleśń, fuzarioza tulipanów), wirusowym (pstrość tulipana, mozaika tulipana, nekroza tulipana) oraz fizjologicznym (papierowatość kwiatów, nekroza pąków). Szkodniki, na które należy uważać to przede wszystkim mszyce, węgorek niszczyk oraz gryzonie (nornice, myszy polne). Występowanie chorób tulipanów można ograniczyć poprzez zapewnienie im odpowiednich warunków oraz prawidłowo je pielęgnując. Cebule tulipanów należy kupować od renomowanych producentów. Sadzone cebulki muszą być zdrowe, dobrej jakości, koniecznie przed posadzeniem zaprawione środkiem grzybobójczym. W okresie wzrostu i kwitnienia na bieżąco należy usuwać tulipany porażone przez choroby, a także zwalczać mszyce, które mogą roznosić choroby o podłożu wirusowym. Nie należy sadzić tulipanów wciąż na tym samym stanowisku, poza tym coroczne wykopywanie cebul pozwala na większą kontrolę ich zdrowotności, poprzez systematyczne usuwanie porażonych i uszkodzonych cebul. Rozmnażanie tulipanów Tulipany rozmnaża się przede wszystkim wegetatywnie, wykorzystując cebulki przybyszowe, czasem także generatywnie poprzez nasiona (np. tulipan późny), ale wówczas na kwitnące okazy trzeba będzie poczekać kilka lat. Cebulki przybyszowe wytwarza cebula mateczna, tak więc sadząc jesienią cebulę, należy mieć świadomość, że jest ona jednoroczna i po wiosennym kwitnieniu zamiera, a na jej miejscu pojawia się cebula zastępcza oraz mniejsze cebule przybyszowe. Wykopując w czerwcu cebule, należy je wysuszyć w przewiewnym, suchym, osłoniętym przed słońcem miejscu, posortować i przechować do jesieni. Cebule przybyszowe można posadzić na rozsadniku. Tekst: Grzegorz Bogucki, zdjęcie tytułowe: Krystina Rogers / Unsplash, pozostałe zdjęcia: iBulb